In de antieke tijd was er een voorstelling van de tijd, die zich kenmerkte, dat alles ronddraaide en bewoog in cirkels. Een zogenaamde cyclische tijdsrekening. Steeds weer hetzelfde. Begin, groei en bloei en neergang. Steeds weer opnieuw: aanvang, opkomst, hoogtepunt, verval: een kringloop die nooit wil eindigen. Dat was de voorstelling van tijd in de oudheid, maar dan gebeurt er iets. Dan komt het christendom, en dan komt er een moment waarop een nieuw perspectief op de tijd mogelijk wordt. Het christendom heeft de voorstelling van een lineaire tijd: met een beginpunt en een eindpunt. De christelijk historische theologie zegt dat we op weg zijn naar de voleinding van de wereld. We leven ernaartoe, omdat God die ons wil geven.
En midden in deze lineaire tijd gebeuren er dingen in de polariteit van crisis en kairos. Dat wil zeggen: de mens voelt zich uit de normale tijd gezet en tegelijkertijd steeds weer teruggeroepen bij een omkeerpunt. Anders gezegd: in het midden van deze lineaire tijd gebeurt er iets, gebeurt er weer crisis en kairos. Dan wordt er een oproep gedaan. En bij die crisis, het woord zegt het al, opent zich plotseling de tijd en we kijken in een afgrond, alles is plotseling onzeker, de bodem wankelt en we zijn alert op wat er daarna komt. En niet zelden is dit moment van een crisis ook een moment van kairos. Dat betekent: een gunstig ogenblik, een vervuld moment.
Niet zelden gebeurt er dan op dat ogenblik van crisis en kairos, dat het gebrokene geheeld wordt, het onvoltooide wordt verenigd. Dat is het moment dat benut wil worden, dat wil worden erkend, dat niet makkelijk in de schoot geworpen wordt, maar ontdekt kan worden door waakzaamheid. Zodat de christelijke leer over de tijd een vertrek is en een avontuur wordt dat leidt naar een nieuw leven. En er is niemand die dit besef van tijd beter begrijpt als de moeder van God Maria. Men kan zich dat niet realistisch genoeg voorstellen hoe angstaanjagend en ontstellend dat geweest moet zijn toen de engel bij haar binnen kwam, haar begroette, hoe ze daardoor terugdeinsde en bij zichzelf overwoog, wat dit kon betekenen, dat ze een kind ter wereld zal brengen. Dat is een crisis, alles wat tot nu toe vertrouwd was wordt omver geworpen. Alle zekerheid, iedere norm wordt weggevaagd.
Maar in het midden van deze crisis gebeurt de kosmische kairos, het onomkeerbare omslagpunt: de menswording van het eeuwige Woord. Maria wordt tot herberg, wordt een thuis, wordt de belichaming van dit Woord.
Ze weet nog niet precies wat het betekent, ze kan nog niet vermoeden wat haar te wachten staat. Ze zegt: “Neen, ik ben niet waardig, verontschuldigt zich, neem iemand anders, maar aan het eind, neemt ze het toch aan, zonder zekerheid, zonder garantie, zonder speciale voordelen of weldaden, om één reden, omdat ze gelooft, dat in deze crisis de kairos van God staat. Daarom zegt ze: “Zie de dienstmaagd des Heren, mij geschiede zoals u het hebt gezegd”.
Geloof is dus het volledige vertrouwen, het afzien van zichzelf, om het wezenlijke waar te nemen, het wezenlijke van de crisis en van de kairos, dat daarin verborgen ligt. Daarom bevrijdt geloof van de dictatuur van de realiteit en ze bereidt de bodem voor dat wat ik het besef voor mogelijkheden zou willen noemen. De bereidheid om in het onbekende te stappen. Daar komt het op aan, dat we weer het gevoel voor mogelijkheden in ons bewust worden en ons niet laten bepalen door de dictatuur van de realiteit. Maar geloven dat in iedere crisis, de crisis van de kerk, de crisis in ons persoonlijke leven, in onze maatschappij, in onze relaties en vriendschappen, in onze parochies, dat al die momenten van crisis, dat we die opnieuw bekijken en daarin de kairos ontdekken, de zin voor mogelijkheden scherper bewust worden, dat God, omdat we geloven kan scheppen in ons en in onze wereld, wat zou kunnen gebeuren. Zoals Maria weten we niet wat er gaat gebeuren, maar het moment aangrijpen om met vertrouwen op God toe te gaan. Daartoe worden we uitgenodigd, net als toen Maria. Wij, hier, vandaag
